Neuropatia Periferike

Published On: February 10th, 2023Categories: Diabeti, Shëndeti Mendor0 Comments on Neuropatia Periferike

Neuropatia Periferike

 

Çfarë është neuropatia periferike?

Sëmundja e nervave në periferi të trurit dhe palcës kurrizore.

Nevropatia periferike i referohet kushteve që rezultojnë kur nervat që bartin dhe përçojnë mesazhe nga truri dhe palca kurrizore në pjesët e tjera të trupit janë të dëmtuara ose të sëmura.

Nervat periferike përbëjnë një rrjet të ndërlikuar që lidhin trurin dhe palcën kurrizore me muskujt, lëkurën, dhe organet e brendshme. Nervat periferike dalin nga palca kurrizore dhe rregullohen përgjatë disa vijave në trup që quhen dermatome. Në mënyrë tipike, dëmtimi i nervit do të ndikojë në një ose më shumë dermatome, të cilat mund të takohen në zona të veçanta të trupit. Dëmtimi i këtyre nervave ndërpret komunikimin mes trurit dhe pjesëve të tjera të trupit dhe mund të pengojë lëvizjen e muskujve, të parandalojë ndjesinë normale në krahë dhe këmbë, dhe të shkaktojë dhimbje.

Llojet e Neuropatit Periferik

Ka disa lloje të ndryshme të neuropatit periferike që rrjedhin nga një sërë shkaqesh. Ato shkojnë nga sindromi i kyçit të dorës (një dëmtim traumatik i zakonshëm pas përdorimit kronik të përsëritur të duarve dhe kyçeve, të tilla si përdorimi i kompjuterit) deri në dëmtimet nervore të lidhura me diabetin.

Si një grup, neuropatitë periferike janë të zakonshme, veçanërisht në mesin e njerëzve mbi moshën 55 vjeç. Të gjitha së bashku, këto kushte ndikojnë 3% deri 4% të njerëzve.

Neuropatitë zakonisht klasifikohen sipas problemeve që ato shkaktojnë apo çfarë është në rrënjë të dëmit. Ka edhe terma që shprehin se sa gjerësisht janë dëmtuar nervat.

  • Mononeuropatia

Dëmtimi i një nervi të vetëm periferik quhet mononeuropathy. Dëmtimi fizik apo trauma të tilla si nga një aksident, është shkaku më i zakonshëm. Presioni i zgjatur mbi një nervë, i shkaktuar nga periudha të gjata të qëndrimit ulur (si i ulur në një karrige me rrota ose i shtrirë në shtrat), ose të vazhdueshëm, mocionet e përsëritura, mund të shkaktojë një mononeuropathy.

Sindromi tuneli i kyçit të dorës është një lloj i zakonshëm i mononeuropathy. Ai është quajtur si lëndimi i përdorimit të tepruar të tendosjes, e cila ndodh kur nervat që udhëtojnë nëpër dorë ngjeshen. Njerëzit, puna e të cilëve kërkon veprime të përsëritura me dore (si punonjësit e një linje fabrike, punëtorët fizikë dhe ata që përdorin tastierë kompjuteri për periudha të zgjatura) janë në rrezik më të madh.

Dëmtimi i nervit mund të rezultojë në mpirje, ndjesi shpimi gjilpërash, ndjesi të pazakontë, dhe dhimbje në tre gishtat e parë në anën e gishtit të madh të dorës. Personi mund të zgjohet natën me mpirje në duar, ose të zbulojë se kur kryen aktivitete si duke përdorur një tharëse flokësh për shembull, mpirja është më e dukshme. Me kalimin e kohës, lëndimet i kyçit të dorës mund të dobësojnë muskujt e dorës. Ju gjithashtu mund të ndjeni dhimbje, ndjesi shpimi gjilpërash, ose djegie në krah dhe në sup.

Këtu janë shembuj të tjerë mononeuropatie që mund të shkaktojnë dobësi në pjesët e prekura të trupit, të tilla si duart dhe këmbët;

Paraliza Nervore Ulnare; ndodh kur dëmtohet nervi që kalon në afërsi të sipërfaqes së lëkurës në bërryl. Mpirja vërehet në gishtin e katërt dhe të pestë të dorës.

– Paraliza Nervore Radiale; shkaktohet nga lëndimi i nervit që shkon përgjatë pjesës së poshtme të krahut dhe mund të ndodhë me thyerje të kockave humerus, në pjesën e sipërme të krahut.

– Paraliza Nervore Peroneale; ndodh kur ngjeshet nervi në pjesën e sipërme të pulpës së këmbës në anën e jashtme të gjurit. Kjo çon në një gjendje tjetër që quhet “rënie këmbe”, ku bëhet e vështirë ngritja e këmbës.

Neuropatia mund të ndikojë në nervat që kontrollojnë lëvizjen e muskujve (nervat motorike) dhe atyre që zbulojnë ndjesitë, të tilla si i ftohti apo dhimbja (nervat shqisore). Në disa raste, ajo mund të ndikojë në organet e brendshme, të tilla si zemra, enët e gjakut, fshikëza, ose zorrët.

Neuropatia që ndikon në organet e brendshme quhet nevropati autonome. Kjo gjendje e rrallë mund të shkaktojë tension të ulët apo probleme me djersitjen.

  • Polineuropatia

Polineuropathy numëron numrin më të madh të rasteve me neuropati periferike. Kjo ndodh kur nerva të shumëfishtë periferik nuk funksionojnë në të gjithë trupin në të njëjtën kohë. Polineuropatia mund të ketë një shumëllojshmëri të gjerë të shkaqeve, duke përfshirë ekspozimin ndaj toksinave të caktuara të tilla si abuzimi me alkoolin, me të ushqyerit e dobët dhe komplikimet nga sëmundje të tilla si kanceri apo dështimi i veshkave.

Një nga format më të zakonshme të polineuropatisë kronike është neuropatia diabetike, një kusht që ndodh te njerëzit me diabet. Edhe pse është më pak e zakonshme, diabeti mund të shkaktojë një mononeuropati.

Simptomat më të zakonshme të polineuropatisë janë

  • Ndjesi shpimi gjilpërash
  • Mpirje
  • Humbja e ndjesisë në krahë dhe në këmbë
  • Një ndjesi djegie në këmbë ose në duar.

Për shkak se njerëzit me polyneuropathy kronike shpesh e humbin aftësinë e tyre për të ndjerë temperaturën dhe dhimbjen, ata mund të djegin veten e tyre dhe të zhvillojnë plagë të hapura, si rezultat i lëndimit apo presionit të zgjatur. Nëse nervat që i shërbejnë organeve janë të përfshirë nga sëmundja, mund të rezultojë diarre ose kapsllëk, si dhe humbje e kontrollit të zorrëve ose të fshikëzës. Mosfunksionimi seksual dhe çrregullim me presion të ulët të gjakut edhe mund të ndodhë.

Një nga polineuropatitë më serioze është Sindroma Guillain-Barre, një sëmundje e rrallë që godet papritmas kur sistemi imunitar i trupit sulmon nervat në trup menjëherë sa ato e lënë palcën kurrizore.

Simptomat kanë tendencë për të dalë shpejt dhe të përkeqësohen me shpejtësi, dhe nganjëherë çojnë në paralizë. Simptomat e hershme përfshijnë dobësi dhe ndjesi shpimi gjilpërash që eventualisht mund të përhapen lart në krahë. Problemet me presionin e gjakut, probleme të zemrës, dhe vështirësi në frymëmarrje mund të ndodhë në rastet më të rënda. Megjithatë, pavarësisht nga shkalla e sëmundjes, normat e shërimit janë të mira kur pacientët marrin trajtimin e duhur.

Shkaqet e neuropatisë periferike

Ka shumë faktorë që mund të shkaktojnë neuropati periferike, kështu që shpesh është e vështirë për të identifikuar origjinën. Neuropatitë ndodhin nga një prej tri metodave:

  1. Neuropatitë e fituara; shkaktohen nga faktorë të mjedisit të tilla si toksinat, traumat, sëmundjet apo infeksionet. Shkaqet e njohura të neuropative të fituara përfshijnë:

– Diabeti

– Disa sëmundje të rralla të trashëguara

– Alkoolizmi

– Ushqyimi i varfër apo mangësia e vitaminave të rëndësishme

– Disa lloje të kancerit dhe kimioterapia e përdorur për t’i trajtuar ato

– Kushtet kur nervat janë sulmuar gabimisht nga sistemi auto-imunitar i trupit ose kur dëmtohen nga një përgjigje mbi-agresore

– Disa medikamente të caktuara farmaceutike

– Sëmundjet e veshkave ose sëmundjet tiroide

– Infeksione të tilla si sëmundja Lyme, herpes, ose AIDS

  1. Neuropatitë e trashëguara; nuk janë aq të zakonshme. Neuropatitë e trashëgueshme janë sëmundjet e nervave periferike që kanë kaluar gjenetikisht nga prindi tek fëmija. Më e zakonshme e këtyre është sëmundja Charcot-Marie-Tooth, Tipi 1. Kjo karakterizohet nga dobësia në këmbë dhe, në një shkallë më të vogël, në krahë – simptomat që zakonisht shfaqen midis mesit të fëmijërisë dhe moshës 30 vjeçare. Kjo sëmundje shkaktohet nga degjenerimi i izolimit që normalisht rrethon nervat dhe i ndihmon ato të zhvillojnë impulse elektrike të nevojshme për të nxitur lëvizjen e muskujve.
  2. Neuropatitë idiopatike; vijnë nga shkaqe të panjohura. Një e treta e të gjitha neuropative klasifikohen në këtë formë.

Cilat janë trajtimet për nevropatinë periferike

Prognoza dhe trajtimi efektiv i neuropatisë periferike mbështetet kryesisht në shkaktimin e dëmit nervore. Për shembull, një neuropati periferike e shkaktuar nga një mangësi vitamin, mund të trajtohet me terapi  vitaminash dhe me një dietë të përmirësuar.

Po kështu, dëmet nervore të shkaktuara nga abuzimi me alkoolin shpesh mund të ndalen dhe të përmirësohen duke shmangur alkoolin.

Neuropatia periferike e shkaktuar nga substancat toksike ose medikamentet farmaceutike shpesh mund të korrigjohen në të njëjtën mënyrë (duke i shmangur ato substanca).

Kur neuropatiti është i lidhur me diabetin, monitorimi i kujdesshëm i diabetit mund të ngadalësojë përparimin e tij dhe të frenojë simptomat.

Diagnoza dhe trajtimi i neuropative periferike që në fillim është e rëndësishme, sepse nervat periferike kanë një kapacitet të kufizuar për t’u rigjeneruar, dhe trajtimi mjekësor kimik aktual vetëm sa mund të ndalë përparimin – por nuk mund ta riparojnë dëmin.

Mjetet lëvizëse, të tilla si bastuni, ose karrigia me rrota, mund të jenë të dobishme.

Produkte bimore per Neuropatine Periferike

Ndajeni këtë artikull me miqtë tuaj!

Na ndiqni në Facebook