Goditja e fortë në tru

 

Kuptimi i goditjes së fortë në tru

Një goditje në tru është ajo që ndodh kur rrjedhja e gjakut në një pjesë të trurit ndërpritet. Rezultati është privimi i oksigjenit në indet e trurit. Kjo mund të ketë pasoja shkatërruese. Aftësia për t’u rikuperuar nga një goditje në tru varet nga ashpërsia e goditjes dhe sa shpejt merrni kujdesin mjekësor.

Një goditje mund të jetë fatale, pasi prek pjesë të mëdha të trurit dhe për shumë njerëz që përjetojnë një goditje në tru, shërimi është i gjatë, por i mundshëm.

Simptomat e goditjes në tru

Ashpërsia e simptomave varet nga vendndodhja e goditjes dhe madhësia e goditjes. Simptomat e një goditjeje mund të përfshijnë:

– dhimbje koke e papritur dhe e fortë

– të vjella

– ngurtësimi i qafës

– humbje e shikimit ose shikim të paqartë

– marramendje

– humbje ekuilibri

– mpirje ose dobësi në njërën anë të trupit ose fytyrës

– konfuzion i papritur

– vështirësi në të folur

– vështirësi në gëlltitje

– Në raste të rënda, mund të ndodhë ngurtësi dhe koma.

Shkaqet e goditjejes në tru

Goditjet ndodhin kur rrjedhja e gjakut në tru ndërpritet. Mund të jenë ishemike ose hemorragjike.

• Goditja ishemike

Shumica e goditjeve në tru janë ishemike. Një goditje ishemike rezulton nga një mpiksje që bllokon rrjedhjen e gjakut në një zonë të caktuar të trurit.

Mpiksja mund të jetë një trombozë venoze cerebrale (CVT). Kjo do të thotë se ajo formohet në vendin e bllokimit në tru. Përndryshe, mpiksja mund të jetë një emboli cerebrale. Kjo do të thotë se ajo formohet diku tjetër në trup dhe lëviz në tru, duke çuar në një goditje.

• Goditja hemorragjike

Një goditje hemorragjike ndodh kur enët e gjakut në tru çahen, duke bërë që gjaku të grumbullohet në indet përreth trurit. Kjo shkakton presion në tru. Mund të lërë një pjesë të trurit të privuar nga gjaku dhe oksigjeni. Rreth 13 % e goditjeve në tru janë hemorragjike.

Faktorët e rrezikut për një goditje në tru

Sipas Qendrave për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve, goditjet e reja ose të vazhdueshme prekin 30% të njerëzve çdo vit sidomos në vendet e zhvilluara.

Faktorët e rrezikut për një goditje përfshijnë një histori familjare të goditjes, si dhe:

• Gjinia

Në shumicën e grupmoshave – me përjashtim të të rriturve të moshuar – goditjet në tru janë më të zakonshme tek meshkujt sesa tek femrat. Megjithatë, goditja në tru është më vdekjeprurëse te femrat sesa te meshkujt. Kjo mund të jetë për shkak se goditjet në tru janë më të zakonshme tek të moshuarit dhe gratë zakonisht jetojnë më gjatë se burrat. Pilulat e kontrollit të lindjes dhe shtatzënia gjithashtu mund të rrisin rrezikun për goditje në tru.

• Faktorët e stilit të jetesës

Faktorët e mëposhtëm të stilit të jetesës rrisin rrezikun për goditje në tru:

– pirja e duhanit

– dieta

– pasiviteti fizik

– përdorimi i alkoolit

– përdorimi i drogës

– Ilaçet kimike dhe kushtet mjekësore

 

• Pilulat e kontrollit të lindjes mund të rrisin rrezikun e një goditjeje ishemike.
• Medikamentet që hollojnë gjakun mund të rrisin rrezikun e goditjes hemorragjike. Kjo perfshin:

– Warfarin (Coumadin)

– Rivaroxaban (Xarelto)

– Apixaban (Eliquis)

Ndonjëherë holluesit e gjakut përshkruhen për të ulur rrezikun e goditjes ishemike nëse mjeku mendon se jeni në rrezik të lartë. Megjithatë, kjo gjithashtu mund të rrisë rrezikun e një goditjeje hemorragjike.

• Shtatzënia dhe disa kushte mjekësore mund të rrisin gjithashtu rrezikun e goditjes në tru. Këto kushte përfshijnë:

– problemet e zemrës dhe enëve të gjakut

– diabeti

– një histori goditje ose ministroke

– kolesteroli i lartë

– presioni i lartë i gjakut, veçanërisht nëse është i pakontrolluar

– obeziteti

– sindroma metabolike

– migrena

– sëmundja e qelizave drapër

– gjendjet që shkaktojnë një gjendje hiperkoaguluese (gjak i trashë)

– gjendjet që shkaktojnë gjakderdhje të tepërt, të tilla si trombocitet e ulëta dhe hemofilia

– trajtimi me medikamente të njohura si trombolitikë (pastrues të mpiksjes)

– një histori e aneurizmave ose anomalive vaskulare në tru

– sindromi ovarian policistik (PCOS), pasi është i lidhur me aneurizmat në tru

– tumoret në tru, veçanërisht tumoret malinje

– Mosha

• Të rriturit mbi 65 vjeç janë në rrezikun më të madh të goditjes në tru, veçanërisht nëse ata:

– kanë presion të lartë të gjakut

– kenë diabet

– qëndrojnë ulur

– janë mbipeshë

– pinë duhan

Diagnostikimi i goditjejes në tru

Nëse mjeku dyshon se keni goditje në tru, ai do të kryejë teste për ta ndihmuar të dalë me një diagnozë. Ata gjithashtu mund të përdorin teste të caktuara për të përcaktuar llojin e goditjes.

Së pari, mjeku do të kryejë një ekzaminim fizik. Do të testojë vigjilencën, koordinimin dhe ekuilibrin mendor.

Disa teste të zakonshme përfshijnë:

– MRI

– Angiogram me rezonancë magnetike (MRA)

– CT e trurit

– angiogram tomografie e kompjuterizuar (CTA)

– ekografi karotide

– angiogram karotide

– elektrokardiogram (EKG)

– ekokardiogramë

– analizat e gjakut

Komplikimet që lidhen me një goditje të fortë

Komplikimet dhe dëmtimet që rezultojnë bëhen më serioze në varësi të ashpërsisë së goditjes.

Komplikimet mund të përfshijnë sa vijon:

– paralizë

– vështirësi në gëlltitje ose të folur

– probleme të ekuilibrit

– marramendje

– humbje kujtese

– vështirësi në kontrollin e emocioneve

– depresion

– dhimbje

– ndryshime në sjellje

Përballja pas një goditjeje

Disa njerëz që kanë një goditje shërohen shpejt dhe mund të rifitojnë funksionin normal të trupit të tyre pas vetëm disa ditësh. Për të tjerë, shërimi mund të zgjasë gjashtë muaj ose më shumë.

Pavarësisht se sa kohë ju merr për t’u rikuperuar nga goditja në tru, rikuperimi është një proces. Qëndrimi optimist mund t’ju ndihmojë të përballeni. Festoni çdo përparim që keni bërë. Biseda me një terapist mund t’ju ndihmojë të punoni edhe me rimëkëmbjen tuaj.

Mbështetja nga kujdestarët

Gjatë procesit të rikuperimit pas një goditjeje, një person mund të ketë nevojë për rehabilitim të vazhdueshëm. Në varësi të ashpërsisë së goditjes, kjo mund të jetë për disa javë, muaj apo edhe vite. Mund të jetë e dobishme për kujdestarët që të edukojnë veten për goditjet në tru dhe procesin e rehabilitimit.

Parandalimi i një goditjeje në tru

Ndiqni këto këshilla për të parandaluar një goditje në tru:

– Lëreni duhanin dhe shmangni ekspozimin ndaj tymit të dorës së dytë.

– Hani një dietë të shëndetshme.

– Ushtrohuni për të paktën 30 minuta në ditë në shumicën ose të gjitha ditët e javës.

– Mbani një peshë të shëndetshme.

– Ndaloni pirjen e alkoolit.

– Nëse keni diabet, ndiqni udhëzimet e duhura për të mbajtur nivele të shëndetshme të glukozës në gjak.

– Ndiqni udhëzimet e duhura për të mbajtur nivele të shëndetshme të presionit të gjakut.

Trajtimi i goditjes në tru

Vlerësimi dhe trajtimi për një goditje në tru duhet të fillojë sa më shpejt të jetë e mundur. Sa më shpejt të fillojë trajtimi urgjent, aq më e madhe është mundësia për të parandaluar dëmtimin e qëndrueshëm. Trajtimi varet nga lloji i goditjes që keni.

Trajtimi urgjent për goditjen ishemike

Goditjet ishemike janë lloji më i zakonshëm i goditjes në tru. Ato ndodhin kur një mpiksje gjaku bllokon rrjedhjen e gjakut në tru. Trajtimi me ilaçe për këtë lloj goditjeje duhet të fillojë brenda 4.5 orëve nga ngjarja.

Trajtimet parandaluese për goditjen ishemike

– Ndryshimet e stilit të jetesës

Masat parandaluese pas goditjes kryesisht fokusohen në përmirësimin e shëndetit kardiovaskular. Kjo mund të nënkuptojë uljen e presionit të gjakut dhe menaxhimin e niveleve të sheqerit në gjak dhe kolesterolit ose lipideve.

Duhet të përfshini një kombinim ushtrimesh, një dietë më të shëndetshme dhe ilaçe bimore si Neurada që e gjeni më poshtë. Nëse pini duhan, lënia e duhanit është një ndryshim i rëndësishëm i stilit të jetesës për parandalimin e goditjes në tru.

Rehabilitimi pas një goditjeje

Rehabilitimi pas një goditjeje në tru varet nga shkalla e dëmtimit dhe cila pjesë e trurit është prekur. Për shembull, nëse goditja ka ndodhur në anën e djathtë të trurit, mund të keni nevojë për rehabilitim fizik që fokusohet në ecjen lart e poshtë shkallëve, veshjen ose sjelljen e ushqimit në gojë. Ana e djathtë e trurit kontrollon funksionet vizuale-hapësinore.

Ju mund të keni nevojë për masa rehabilitimi ose korrigjuese për të ndihmuar gjithashtu me:

• koordinimin
• ekuilibrin
• vizionin
• kontrollin e zorrëve ose fshikëzës
• të folurit
• gëlltitjen
• aktivitetin motorik të hollë, si shkrimi ose vizatimi

Mbyllje

Një goditje në tru mund të jetë një ngjarje serioze dhe kërcënuese për jetën. Megjithatë, sa më shpejt të vlerësoheni dhe trajtoheni, aq më shpejt mund të parandaloni dëmtimin afatgjatë të trurit dhe trupit.

Lloje të ndryshme goditjesh në tru kërkojnë trajtime të ndryshme, procedura rehabilitimi dhe masa parandaluese. Nëse jeni duke përjetuar simptomat e një goditjeje, merri menjëherë masat e duhura dhe agjentin tuaj të mbrojtjes dhe trajtimit natyral të sigurt: CardiaGreen dhe Zinginax.