Omega-3 / Acidet yndyrore

 

Omega-3, quajtur ndryshe acide yndyrore, janë acide yndyrore polyunsaturated (PUFAs) me nje lidhje dopio (C = C) në atomin e karbonit. Acidet yndyrore kanë dy skaje, acid karboksilik (COOH) në fund, e cila është konsideruar si fillimi i zinxhirit, pra “Alpha”, dhe metil (CH3) në fund, e cila konsiderohet si “bishti” i zinxhirit, “Omega”. Mënyra në të cilën një acid i yndyrshëm është quajtur, përcaktohet me vendin e lidhjes së parë të dyfishtë, i llogaritur nga fundi metil, që është, omega (ω-) ose fundi n-.

Tre llojet e acideve omega-3 yndyrore të përfshira në fiziologjinë e njeriut janë: acidi α-linolenic (ALA) (gjendet në vajrat bimore), acidi eicosapentaenoic (EPA), dhe acidi docosahexaenoic (DHA) (zakonisht gjendet në vajrat detare). Algat detare dhe fitoplanktoni janë burimet kryesore të acideve Omega-3 yndyrore. Burimet e përbashkëta të vajrave bimore që përmbajnë acid yndyror omega-3 ALA, përfshijnë: arrat, farat, vaj algal, vaj farave të lirit, vaj Sacha Inchi. Ndërsa burimet e kafshëve omega-3 EPA dhe Acidet yndyrore DHA përfshijnë: vajrat e peshkut, vaj veze, vaj kallamari, dhe vaj krill.

Roli i Omega-3 në trupin e njeriut

– Forcon sistemin imun dhe lufton sëmundjet inflamatore.

– Lufton radikalet e lira dhe artritin.

– Ndihmon në luftimin e astmës.

– Rrit kapacitetin mendor të foshnjave gjatë shtazanisë.

– Rrit aftësinë e të menduarit dhe të përqëndrimit tek fëmijët.

– Zhvillon sistemin e dëgjimit dhe të shikimit tek fëmijët dhe tek të moshuarit.

– Ul rrezikun e sëmundjeve të zemrës.

– Redukton aritminë kardiake.

– Qetëson dhimbjet e kyçeve dhe i forcon ato.

– Ndihmon shëndetin e mushkërive.

– Parandalon sëmundjen Alzheimer dhe pigmentimin retinal.

– Largon depresionin.

– Redukton faktorët e koagulimit të gjakut të cilat rezultojnë me sulme në zemër dhe në tru.

– Ul normat e glicerinës.

– Redukton kolesterolin dhe yndyrën e tepërt në gjak.

– Ndihmon të sëmurët me Diabet.

– Ul presionin e lartë të gjakut.

– E dobishme për duhanpirësit sepse forcon mushkërinë, zemrën dhe arteriet.

– Mbron sytë nga thatësira dhe djegia.

– Stimulon sistemin nervor, muskular dhe riprodhues.

– Parandalon sëmundjen e psoriasis dhe mbron lëkurën nga infeksionet.

– Ndihmon në uljen e simptomave të sëmundjes së lupusit.

– Rrit kalciumin në trup dhe përmirëson shëndetin e kockave, thonjve, dhëmbëve dhe flokëve.

– Zvogëlon simptomat e crregullimeve bipolar.

– Ndihmon në përmirësimin e simptomave të ADHD.

– Ndihmon në luftimin e sëmundjeve infamatore të zorrëve.

– Zvogëlon rrezikun e kancerit të zorrës së trashë.

– Parandalon kancerin e gjirit dhe të prostatës.

Mungesa e Omega-3 mund të shkaktojë:

– Kujtesë të dobët.

– Lodhje.

– Depresion.

– Probleme të zemrës.

– Qarkullim të dobët gjaku.

– Lëkurë të thatë dhe alergjike.

– Sëmundje autoimune.

– Mund të shkaktojë sëmundje tumorale.

– Alergji dhe probleme me frymëmarjen.

– Çrregullime në shikim dhe mospërqëndrim.

– Çrregullim bipolar.

– Autizëm.

Burimet e omega-3

– Të gjitha llojet e peshku.

– Frutat e detit.

– Farat e lirit.

– Vaji i ullirit.

– Drithërat e plotë.

– Hudhra.

– Arrat.

– Vaji i sojës.

– Farat e kungullit.

– Brokoli.

– Gjeli i detit.

– Qumështi, kosi.

– Rrushi.

– Vezët.

– Farat e chias.

– Margarina.

– Bishtajoret.

– Luleshtrydhe.

Mbidoza e Omega-3 mund të shkaktojë (kryesisht shtojcat)

– Gjakderdhje nga hundët dhe në traktin urinar.

– Çrregullim në sistemin imun.

– Rrezik të sëmundjeve kardiovaskulare.

– Kollë.

– Marramendje.

– Rrahje të shpejta zemre.

– Lodhje e pazakontë dhe dobësi.

– Diarre.

– Vështirësi në lëvizje.

– Dhimbje në nyje.

– Presion në stomak.

– Enjtje në stomak dhe zorrë.

– Të vjella dhe gromësira.

– Thatësirë të gojës.

– Dhimbje shpine.

– Dhimbje qafe.

– Infeksion viral.

– Dhimbje koke.

– Dhimbje të muskujve ose ngurtësim të tyre.

– Ënjtje të qepallave, rreth syve, fytyrës, buzëve dhe gjuhës.

Doza ditore e Omega-3

– Foshnjat(1-18 muaj): 32mg.

– Fëmijët (1.5-15 vjeç): 15 mg .

– Të rriturit (mbi 15 vjeç): 500 mg.

– Gratë Shtatzëna dhe gjidhënëse: 300 mg në ditë.