Etika Islame e ngrënies dhe pirjes, dhe ndikimi i saj në shëndetin e individit dhe shoqërisë (Pjesa 2)

Udhëzimi i profetit Muhamed në menaxhimin e ngrënies dhe pirjes

• Larja e duarve para dhe pas ngrënies

Është e preferuar që muslimani t’i lajë duart para dhe pas ushqimit, sipas hadithit të Aishes (Allahu qoftë i kënaqur me të!), e cila thotë: “Kur i Dërguari i Zotit, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, donte të flinte duke qenë në gjendje të papastërtisë rituale, merrte abdes, dhe kur donte të hante ose të pinte, i lante duart, pastaj hante ose pinte.” [El-Albani; Sahih El-Nasa’i].

Urtësia shëndetësore e këtij udhëzimi profetik është e qartë. Në jetën e përditshme, shpesh shtrëngojmë duart me një të sëmurë ose një bartës të mikrobeve patogjene, ose prekim gjëra të kontaminuara me mikrobe të rrezikshme, pastaj ulemi për të ngrënë, duke mos e ditur se në mesin e gishtave tanë gjendet një rrezik i fshehur në pritje të ushqimit për ta ndotur atë dhe pastaj e gëlltisim atë për t’u prekur nga sëmundja.

Sëmundjet më të përhapura në këtë mënyrë janë kolera, tifoja dhe dizenteria. Përveç kësaj lëkura përmban brazda dhe gropa në sipërfaqen e saj, dhe yndyra e djersa që ajo sekreton i ndihmon ato mikrobe dhe vezë parazite të ngjiten në lëkurë dhe t’i ruajnë ato midis palosjeve të saj.

Udhëzimi i Profetit vjen me urdhrin për të larë duart para se të hahet, në përputhje me aksiomat e mjekësisë moderne parandaluese, për të mbrojtur ushqimin nga ndotja dhe faktorët e sëmundjes.

Sa i përket larjes së duarve pas ushqimit, është sepse mbetjet e tij që ndotin majat e gishtave mund të dekompozohen dhe me temperaturën e trupit të formojnë një ambjent të përshtatshëm për shumimin e mikrobeve dhe shndërrimin e tyre në një rrezik të afërt.

• Ulja në sofrën e ngrënies sipas udhëzimit Profetik

I Dërguri i Zotit, Muhamedi (Paqja dhe bekimet e Zotit qofshin mbi të!) ka thënë: “Unë nuk ha i shtrirë.” Transmeton Buhariu.

Enesi, Allahu qoftë i kënaqur me të, thotë: “E pashë Profetin, alejhi selam, të ulur, të përkulur, duke ngrënë hurma.” Transmeton Muslimi.

Abdullah bin Busr tregon se i Dërguari i Zotit, paqja dhe bekimet e Zotit qofshin mbi të, kishte një tepsi të madhe të quajtur el-Gharra, të cilën duhet ta mbartnin katër burra. Pasi therën kurbanet dhe falën namazin e Kurban Bajramit, sollën atë tepsinë të mbushur me ushqim, dhe njerëzit u afruan rreth saj për të ngrënë. Kur numri i të pranishmëve u rrit, i Dërguari i Allahut u ul mbi gjunjë, dhe një beduin i tha: “Çfarë është kjo ulje kështu?” Ai, alejhi selam, tha: “Zoti më bëri rob bujar dhe nuk më bëri tiran kokëfortë.” Pastaj tha: “Hani nga anët e saj dhe lëreni mesin e saj që të bekohet!”

Nga Enes bin Maliku, Allahu qoftë i kënaqur me të, ka thënë: “Pejgamberi, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, nuk ka ngrënë kurrë në Tavolinë të ngritur nga toka dhe nuk ka ngrënë kurrë bukë të bardhë, sa ishte në këtë botë.” Transmeton Buhariu. Në një transmetim të Tirmidhiut: E pyetën Kataden se mbi çfarë hanin? Ai tha: “Mbi sofër, një tryezë dërrase e ulët në formë rrethore që vendoset në tokë për të ngrënë.”

Ibnu el-Kajjim ka thënë: Mbështetja interpretohet me tre gjëra: ulja këmbëkryq, mbështetja në diçka dhe mbështetja apo shtrirja në njërën anë të trupit. Të tri këto lloje të mbështetjes ishint ë urryera për Profetin: njëri lloj është i dëmshëm, që është ngrënia duke qenë i mbështetur apo shtrirë në një anë, sepse e pengon rrjedhën e ushqimit nga forma e tij dhe e pengon atë nga shpejtësia e depërtimit në stomak dhe e ngjesh atë, kështu që stomaku nuk hapet për pranimin e ushqimit. Sa i përket dy llojeve të tjera të mbëshetjes apo uljes në sofrën e ngrënies, janë ulje e tiranëve në kundërshtim me robërinë dhe për këtë arsye ai, paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të, ka thënë: “Unë ha ashtu siç ha robi.” Dhe ai e kishte zakon të hante i ulur mbi gjunjët dhe këmbët e tij, ashtu si gjatë kryerjes së namazit, dhe kjo është forma më e shëndetshme e të ulurit për të ngrënë, sepse të gjitha organet janë në pozicionin e tyre normal. Dhe nëse me shtrirje nënkuptohet mbështetja në mjetet dhe jastëkët që marrin mendjemëdhenjtë apo ata që duan të hanë shumë ushqim, atëherë kuptimi është: Por nëse ha, nuk ulem i mbështetur, siç bëjnë tiranët, dhe kushdo që do shumë ushqim, por unë ha me elokuencë siç ha një rob.”

Dr. Ibrahim Al-Raui thotë se sistemi tretës ka nevojë për një sasi të madhe gjaku që të jetë në gjendje të bëjë atë që është e nevojshme për të pranuar ushqimin që futet në të dhe për t’u përgatitur për tretjen e tij, kështu që procedura e saktë mjekësore për këtë është domosdoshmëria e uljes dhe përkuljes së këmbëve nën trup për të kufizuar gjakun në zonën e sistemit tretës, duke vendosur këmbën e majtë të përkulur dhe të djathtën mbi barkun e të majtës, për ta bërë stomakun të lirë nga çdo presion i ushtruar nga jashtë. Ky është kushti më i shëndetshëm për funksionimin e sistemit tretës.

Gjithashtu është e nevojshme të përmbaheni nga lëvizja dhe ecja gjatë ngrënies për të parandaluar që gjaku të shkojë në muskuj në një kohë kur sistemi tretës është në gjendje krize. Kjo mënyrë e të ulurit në tokë rreth sofrës për të ngrënë, që është vepruar nga zotëriu i njerëzimit, i dërguari ynë, Muhamedi, paqja dhe mëshira e Zotit qofshin mbi të, është më korrekte dhe më e sigurtë sesa përdorimi i karrigeve rreth tryezës së ngrënies.

Në lidhje me të ngrënit të shtrirë, Dr. Al-Raui thotë se shtrirja shkakton spazma, trazira dhe tkurrje në muskujt e faringut, kështu që njeriu nuk mund të gëlltisë një kafshatë me lehtësi dhe kënaqësi, gjithashtu shkakton relaksim në muskujt e barkut, kështu që stomaku nuk mund të marrë ushqimin siç duhet. Dhe sepse stomaku është në pozicionin e duhur kur busti është i ngritur dhe mbështetet në tokë pa iu drejtuar mbështetjes anësore në rastin e shtrirjes.

• Thënia ‘Bismilah’ para ngrënies dhe ngrënia me dorën e djathtë

Umer bin Ebi Seleme tregon: “Unë isha djalë nën kujdesin e të Dërguarit të Zotit, salallahu alejhi ue selem, dhe dora ime shkonte gjithandej në tepsinë ku hanim së bashku, atëherë i Dërguari i Zotit më tha: “O djalë, përmend emrin e Zotit (thuaj ‘Bismilah’), ha me dorën e djathtë dhe ha nga ajo që ke para vetes në tepsi! Transmeton Buhariu dhe Muslimi.

Aisheja, Allahu qoftë i kënaqur me të, tregon: “I Dërguari i Zotit, salallahu alejhi ue selem, po hante ushqim me gjashtë shokë të tij, pastaj erdhi një beduin dhe e hëngri ushqimin e tyre me dy kafshata. I Dërguari tha: “Sikur ai ta përmendte emrin e Zotit, ushqimi do mjaftonte për të gjithë.” [Tirmidhiu].

Përmendja e emrit të Zotit (Bismilah) në fillim të ngrënies e lidh njeriun me Furnizuesin, Dhuruesin dhe i jep atij një gjendje sigurie, duke i kujtuar se furnizimi është nga Zoti. Nuk ka dyshim se ai që ha duke qenë në një gjendje psikologjike rehatie dhe kënaqësie – pranimi i ushqimit nga trupi i tij dhe përfitimi që ka ai prej atij ushqimi është më i madh sesa nëse do të ishte i shqetësuar dhe i tensionuar gjatë ngrënies. Stresi dhe ankthi çojnë në dispepsi dhe një numër të sëmundjeve të aparatit tretës, të cilat ulin përfitimin prej ushqimit që hamë.

Sa i përket ngrënies me dorën e djathtë për gjëra të nderuara si ngrënia, pirja, shtrëngimi i duarve, etj., dhe përdorimi i dorës së majtë për gjëra të ndyra si pastrimi pas jashtëqitjes dhe hedhja e fëlliqësisë, padyshim që është një rregullim bujar profetik që mund të konsiderohet një nga themelet e higjienës dhe shëndetit personal, dhe është në përputhje me parimet e mjekësisë moderne parandaluese për parandalimin e infeksionit dhe reduktimin e faktorëve të transmetimit të sëmundjeve.

Përsa i përket ngrënies para vetes nga tepsia e ushqimit të përbashkët, është padyshim një udhëzim profetik drejt një mënyre bujare që e zbukuron komunitetin musliman dhe tregon një etikë të madhe dhe sublime shoqërore, e cila është një nga mësimet e të cilësuarit nga Zoti me Fjalët “dhe ti – o Muhamed – je me moral të madh”. Ndoshta mençuria në ngrënien para vetes në tepsinë me ushqim të përbashkët është se kjo zvogëlon rrezikun e transmetimit të epidemive nëse disa nga ngrënësit janë bartës të mikrobeve të caktuara.

• Ndalimi i pirjes dhe ngrënies në këmbë

Ebu Seid El-Khudri, Zotit qoftë i kënaqur me të, thotë se “I Dërguari i Zotit, alejhi selam, e ndaloi pirjen në këmbë.” Transmeton Muslimi.

Enesi dhe Katade, Allahu qoftë i kënaqur me ta, përcjellin se i Dërguari i Allahut, paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, “e ndaloi pirjen në këmbë.” Katade thotë: “Ne i thamë: “Po për ngrënien?” Ai tha: “Ngrënia në këmbë është më e keqe dhe më tinëzare se pirja në këmbë!” Transmeton Muslimi dhe Tirmidhiu.

Ebu Hurejra, Allahu qoftë i kënaqur me të, tregon se i Dërguari i Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, ka thënë: “Askush prej jush të mos pijë në këmbë, e kush harron le ta vjellë.” Transmeton Muslimi.

Nga Abdullah bin Abasi, Allahu qoftë i kënaqur me ta, ka thënë: “I dhashë ujë të Dërguarit të Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, dhe ai piu në këmbë.” Transmetohet nga Buhariu dhe musliman.

Aisheja, Allahu qoftë i kënaqur me të, thotë: “E kam parë të Dërguarin e Zotit, paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të, duke pirë, në këmbë dhe ulur.”

Umm El-Fadl bint El-Harith, Allahu qoftë i kënaqur me të, “i dërgoi një filxhan qumësht Pejgamberit, paqja dhe bekimet e Zotit qofshin mbi të, ndërsa ai ishte në këmbë në prag të Arafatit, kështu që e mori me dorë dhe e piu.” Malik bin El-Nadr shtoi “duke qenë mbi devenë e tij.” Transmeton Buhariu.

Këto janë hadithe të sakta, disa prej të cilave e ndalojnë pirjen në këmbë, e disa prej tyre e lejojnë atë; a kemi të bëjmë me abrogim të ndonjërit prej gjykimeve?

Imam Neveviu thotë në komentin e tij mbi Sahih Muslim: “Nuk ka asnjë problem apo dobësi në këto hadithe – lavdërimi i qoftë Zotit të Madhërishëm – por të gjitha janë të sakta, dhe mendimi më i saktë në lidhje me gjykimin e tyre është se hadithet që tregojnë ndalimin e pirjes në këmbë, kanë qëllim mospreferencën dhe jo ndalimin e haramit, dhe hadithet që tregojnë se vetë i Dërguari ka pirë ujë duke qenë në këmbë, këtë e ka bërë për të treguar se kjo gjë lejohet, por nuk është e preferuar, kështu që nuk ka ndonjë kundërthënie apo abrogim të ndonjërit prej gjykimeve.”

Sa i përket aspektit shëndetësor, ne pajtohemi me Dr. Abd al-Razzaq el-Kilani se pirja dhe ngrënia gjatë qëndrimit ulur është më e shëndetshme, më e sigurt, më e këndshme dhe më estetike, pasi ajo që ha ngrënësi dhe pirësi shkon në muret e stomakut ngadalë dhe me butësi. Ndërsa pirja dhe ngrënia në këmbë bën që lëngjet dhe ushqimi të bjerë me forcë në fundin e stomakut dhe t’i shkaktojë atij goditje. Përsëritja e këtij procesi për një kohë të gjatë çon në dobësimin e stomakut dhe rënien e tij, si dhe atë që rezulton nga kjo prej dispepsis. Ndërsa pirja e të Dërguarit të Allahut duke qenë në këmbë, ishte nga detyrimi që i imponohej për shkak të grumbullimit të madh të njerëzve në vendet e shenjta për kryerjen e Haxhit, dhe jo për shkak të zakonit dhe qëndrueshmërisë.

Ashtu si dhe ngrënia gjatë ecjes nuk është e shëndetshme në asgjë dhe ajo nuk ishte e njohur në mesin e arabëve dhe muslimanëve. Çfarë ka ardhur në hadithin e transmetuar nga Ibnu Omeri, paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, për ngrënien duke ecur derisa ishin duke shkuar në luftë, ose për një çështje të rëndësishme me të cilën nuk mund të uleshin për të ngrënë ushqim, por është përshkrim i një situate të veçantë që është e pazakontë, ose se ecja e tyre duke ngrënë ishte se ata hanin mbi kurrizin e deveve të tyre, të cilat ishin duke ecur me ta, por kjo është ecje për devetë, por është ulje për ta.” Dhe hadithi “Kush harron le të vjellë” është dëshmi se Profeti, paqja dhe mëshira e Zotit qofshin mbi të, e ka urryer këtë veprim, por nuk ka problem nëse dikush e bën këtë gjë i detyruar në raste të veçanta.

Dr. Ibrahim Al-Raui thotë se kur një person është në këmbë, ai është i tensionuar dhe sistemi i ekuilibrit në qendrat e tij nervore është në një gjendje efikasiteti ekstrem, kështu që ai mund të kontrollojë të gjithë muskujt e trupit për të kryer procesin i ekuilibrit dhe qëndrimi në këmbë është një proces delikat dhe kompleks në të cilin merr pjesë në të njëjtën kohë sistemi neuromuskular, i cili e bën një person të paaftë për të marrë siguri organike, i cili konsiderohet si një nga kushtet më të rëndësishme të dëshiruara kur ha dhe pi. Kjo siguri fitohet nga një person në një gjendje të ulur, ku sistemi nervor dhe muskulor është në një gjendje qetësie dhe relaksi, dhe ku ndjesitë aktivizohen dhe aftësia e sistemit tretës për të pranuar ushqimin dhe pijen rritet dhe e pranon atë siç duhet.

Dr. Al-Raui konfirmon se ngrënia e ushqimit dhe pijeve në këmbë mund të shkaktojë reflekse të rënda nervore nga mbaresat nervore vagus të shpërndara në mukozën e stomakut, dhe se nëse këto reflekse ndodhin rëndë dhe papritur, ato mund të çojnë në ndezjen e frenimit të rrezikshëm vagal për të drejtuar goditje në zemër, që nuk ndalon veçse me shkaktimin e  të fikëve ose vdekjen e papritur.

Gjithashtu, vazhdimi i zakonit të të ngrënit dhe të pirit në këmbë është i rrezikshëm për integritetin e mureve të stomakut dhe mundësinë e shfaqjes së ulçerës në të. Radiologët vërejnë se ulçerat e stomakut janë të shumta në zonat që janë të ndjeshme ndaj goditjeve nga kafshatat ushqimore dhe dozat e pijeve në 95%. % e rasteve të ulçerës. Përveç kësaj, gjendja e procesit të ekuilibrit gjatë qëndrimit shoqërohet me spazma muskulore në ezofag që pengojnë kalimin e lehtë të ushqimit në stomak dhe ndonjëherë shkaktojnë dhimbje të forta me të cilat prishet funksioni i sistemit tretës dhe njeriu humbet gëzimin dhe sigurinë kur ha ushqimin dhe pijen e tij.

• Pirja me tre ndalesa

Nga Enes bin Maliku, Allahu qoftë i kënaqur me të, “I Dërguari i Zotit, lavdia dhe paqja e Zotit qofshin mbi të, merrte frymë tri herë kur pinte.” Transmetohet nga dy dijetarët e hadithit, Buhariu dhe Muslimi. Në një transmetim tjetër thotë: “I Dërguari i Allahut merrte frymë tri herë gjatë pirjes ujë, dhe thoshte: “Kjo është më ngopëse, më e shëndetshme dhe më e shijshme!”

Muamer bin Ebi El Husein, pa përmendjen e Sahabiut transmetues, tregon se i Dërguari i Allahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, ka thënë: “Nëse dikush prej jush pi, le ta thithë ujin duke e thithur dhe jo duke e gëlltitur me një frymë, sepse sëmundja e mëlçisë vjen pikërisht nga gllabëritja e ujit me një frymë.” [Bejhakiu dhe Abdurrazaku].

Ebu Hurejra, tregon se “I Dërguari i Allahut, alejhi selam, pinte ujë me tre frymë; kur afronte gotën në gojën e tij thoshte ‘Bismilah’, dhe kur e largonte atë, thoshte ‘Elhamdulilah’. Këtë gjë e bënte tri herë.”

Udhëzimi i Profetit për ujin e pijshëm është që njeriu ta ndajë pijen e tij në tri pjesë dhe të marrë frymë mes tyre, duke e mbajtur enën larg nga goja dhe fryma e tij për ta mbrojtur atë nga ndotja, dhe të thithë ujin duke thithur – d.m.th. ngadalë – sepse është më e lehtë, më e këndshme dhe ilaç për etjen.

Dr. El Nasimi thotë: “Në ndarjen e pijes së njeriut në tri pjesë, ka dobi, më e rëndësishmja prej të cilave është shijimi i ujit dhe pijes për të kuptuar shkallën e përshtatshmërisë së tij për ta pirë, temperaturën e tij dhe nëse ka rënë në të ndonjë ndotësi ose ka ndryshuar shije me lëndë që mund të jenë toksike, kështu që të përmbahesh nga pirja para se të jetë vonë duke e pirë të gjithën menjëherë. Shumë njerëz janë dëmtuar ose kanë vdekur duke gëlltitur aksidentalisht një lëng të dëmshëm ose helmues, duke menduar se ishte ujë.

Në thithjen dhe ndarjen e pijes së ftohtë tre pjesë gjatë pirjes stimulon nervin vagus, ky nerv që ngadalëson zemrën, kështu që nëse sinjalizohet me dhunë, sikur uji ose pija që hyn të jetë shumë e ftohtë, atëherë pirja e shpejtë e saj mund të çojë në ndalimin e zemrës me ndalim nervor, dhe vdekja mund të ndodhë papritur.

Ai që pi ujë përnjëherë detyrohet të marrë frymë në enë dhe kjo është e ndaluar përveç dëmeve në të. Po ashtu nga librat e mjekësisë shkollore thuhet se trajton disa dëmtime nervore të ezofagut dhe të aparatit tretës si fizik, trajtim që përfshin dhënien e lëngjeve në doza të vogla dhe të shpeshta që shkaktojnë stimulime që aktivizojnë nervat dhe muskujt unazorë në murin e ezofagut dhe ku zbutja e tyre rezulton në këtë ilaç shërues.

Kushdo që pi ujë me një frymë detyrohet të heshtet derisa të mbarojë gota e ujit, sepse kryqëzimi i rrugëve të ujit dhe ajrit në faring i pengon ato të shkojnë së bashku. Vazhdimi i këtij zakoni zhvillon emfizemë, e cila mund të çojë në emfizemë pulmonare dhe dështim të zemrës, dhe kjo mund të reflektohet me kalimin e kohës në mëlçi, pasi ajo fryhet dhe bëhet e dhimbshme dhe edema përhapet në trup.

• Ndalimi i fryrjes në pije ose frymëmarrjes në të

Ebu Seid El-Khudri, Allahu qofshtë i kënaqur me të, ka thënë: “I Dërguari i Zotit, alejhi selam, e ndaloi pirjen nga çara e gotës dhe fryrjen në pije.” [Tirmidhiu]

Abdullah bin Abasi, Allahu qoftë i kënaqur me të, ka thënë: “I Dërguari i Zotit, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, e ndaloi frymëmarrjen në enë apo fryrjen në të.” [Tirmidhiu].

Ebu Katada tregon se i Dërguari i Zotit, lavdia dhe paqja e Zotit qofshin mbi të, ka thënë: “Kur dikush prej jush pi, nuk duhet të marrë frymë në enë.” Transmeton Buhariu.

Ebu Seid El-Khudri, Allahu qoftë i kënaqur me të, transmeton se “I Dërguari i Zotit, lavdërimi dhe paqja e Zotit qoftë mbi të, e ndaloi fryrjen në pije.” Një burrë tha: “Po nëse shoh papastërti në enë?” I Dërguari tha: “Derdhe atë!” [Tirmidhiu].

Ibn el-Kajjim ka thënë: “Sa i përket ndalimit të fryrjes në pije, ajo shkakton një erë të pakëndshme nga goja e fryrësit, e cila duhet të shmanget, veçanërisht nëse goja mban erë të keqe, dhe në përgjithësi, fryma e fryrësit e përzien atë.”

E vërteta është se ky është një udhëzim profetik fisnik që përmban etikë të lartë. Fryrja në ushqim dhe pije është largim nga morali publik dhe sjell përbuzje.

Për sa i përket pikëpamjes mjekësore, ajri i nxjerrë është plot me dioksid karboni dhe mbetje të paqëndrueshme të trupit, të cilat janë të bollshme te pacientët me helmim urinar (uremik) ose ketoacidozë (diabet). Fryrja nuk është gjë tjetër veçse përzierje e këtyre mbetjeve me ushqim dhe pije, dhe më pas kthimin e tyre në trup kur gëlltiten për të kryer veprimin e tyre toksik.

Prandaj, ne e kuptojmë mrekullinë e përjetshme profetike kur ndalon nga ftohja e ushqimit ose pijes së nxehtë duke fryrë në të, për të mbrojtur njeriun nga rreziqet e sëmundjes.

• Ndalimi i pirjes nga e thyera në skajin e gotës

Ebu Seid El-Khudri, Allahu qoftë i kënaqur me të, ka thënë: “I Dërguari i Zotit, alejhi selam, e ka ndaluar pirjen nga e thyera e gotës.” [Tirmidhiu] Është për qëllim vendi ku thyhet një pjesë e skajit të gotës apo filxhanit.

El Menavi thotë: “Në një transmetim ka ardhur se ajo – d.m.th. e thyera e gotës – është selia e shejtanit.” Ibn El Athir ka thënë: “Dhe hadithi i Nekhaiut që thotë se profeti, lavdia dhe paqja e Zotit qofshin mbi të, e urrente pirjen nga e thyera e gotës dhe tha se ajo është vendi i sigurt i shejtanit, që do të thotë se është vendi ku qëndron shejtani për shkak të papastërtisë që mblidhet në të.”

Ibnu el Kajjim thotë: “Pirja nga e thyera e gotës ka disa disavantazhe, njëra prej të cilave është se ka papastërti ose gjëra të tjera në sipërfaqen e ujit që mblidhet në vendin e thyer, dhe e dyta është se mund të pengojë pirësin dhe ai të mos jetë në gjendje të pijë mirë, dhe e treta është që papastërtia dhe llumi mblidhen në gropën e thyer dhe nuk arrihet të pastrohen. E katërta është se e thyera është vendi i defektit në gotës, dhe është vendi më i keq në të, kështu që duhet shmangur, dhe e pesta është se e thyera e gotës mund të lëndojë gojën e pirësit.

• Ndalimi i pirjes nga gryka e enës ku ruhet uji

Abdullah bin Abbas, Allahu qoftë i kënaqur me ta, thotë: “I Dërguari i Zotit, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, e ndaloi pirjen nga gryka e enës ku ruhet uji.” Transmeton Buhariu.

Ebu Seid El Khudri, Allahu qoftë i kënaqur me të, ka thënë: “I Dërguari i Zotit, paqja dhe mëshira e Zotit qofshin mbi të, e ka ndaluar transvestizmin e enës së ujit: pirjen nga gryka e saj.” Transmeton Muslimi. Transmetuesi thotë: “E ka ndaluar këtë gjë sepse pirja nga gryka e enës ku ruhet uji e ndot ujin dhe pas një kohe ndryshon edhe erën e tij.”

Ebu Hurejra, Allahu qoftë i kënaqur me të, ka thënë: “I Dërguari i Zotit, alejhi selam, e ka ndaluar pirjen nga lëkurat dhe enët e ruajtjes së ujit.” Transmetohet nga Buhariu dhe Muslimi.

Aishja, Allahu qoftë i kënaqur me të, thotë: “I Dërguari i Zotit, lavdërimi dhe paqja e Zotit qofshin mbi të, e ndaloi që të pihet nga gryka e enës ku ruhet uji, sepse kjo gjë e ndot ujin.” Transmetohet nga Hakimi.

Dr. El Kilani thotë se nëse ena nuk është transparente (nga qelqi) dhe gryka e saj është e hapur, Në të mund të bien kafshë parazitare, ndytësira ose insekte si akrepi dhe të ngjashme. Nëse pi nga gryka e enës së ujit, këto mund të hyjnë në stomak dhe ta dëmtojnë atë. Gjithashtu, pas përfundimit të pirjes, veçanërisht nëse pirësi është i sëmurë, pështyma e tij mund të kthehet me mikrobet që bart në grykën e enës së ujit dhe të bëhet e rrezikshme për të tjerët që pijnë në të njëjtën enë.

• Ndalimi i pirjes nga enët prej ari dhe argjendi

Hudhejfe ibn el Jeman, Allahu qoftë i kënaqur me të, e ka dëgjuar të Dërguarin e Allahut, paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të, të thotë: “Mos e vishni mëndafshin dhe mos pini në enët prej ari apo argjendi, e as mos hani në pjata të tilla, sepse ato janë për ta (mosbesimtarët) në këtë botë dhe për ne në botën tjetër.” Transmeton Buhariu.

Ummu Seleme, Allahu qoftë i kënaqur me të, transmeton se i Dërguari i Zotit, lavdërimi dhe paqja e Zotit qoftë mbi të, ka thënë: “Ai që pi nga enë prej ari dhe argjendi, vetëm se e tërheq barkun e tij në zjarrin e Xhehenemit.” Transmeton Buhariu.

Urtësia në këtë ndalim të të Dërguarit të Zotit, paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, mund të jetë në ndalimin e shpërdorimin dhe mendjemadhësisë, dhe sepse ka minerale të tjera që mjaftojnë për këtë qëllim, si qelqi dhe balta, dhe gjithashtu që të mos ketë krizë monetare duke përdorur ar dhe argjend në një vend të gabuar.

• Asnjëherë mos e kritikoni ushqimin apo gatimin

Ebu Hurejra, Allahu qoftë i kënaqur me të, ka thënë: “Profeti, alejhi selam, asnjëherë nuk e kritikonte ushqimin, nëse donte, hante, e nëse nuk i pëlqente, e linte.” Transmeton Buhariu dhe Muslimi.

E vërteta është se kjo është sjellja e duhur e shëndetshme, pasi ngrënia e ushqimit të dëshiruar ndihmon në tretjen e tij, metabolizimin e tij dhe përfitimin optimal prej tij. Në të njëjtën kohë, nuk shpreh mosmirënjohje për ushqimin që të ka furnizuar Zoti dhe as nuk bën të ndjehet keq personi që është lodhur për ta gatuar atë. Pra, këto janë etikat më të larta të sjelljes.

• Bashkimi për ngrënien e ushqimit

Xhabir bin Abdullah, Allahu qoftë i kënaqur me të, transmeton se i Dërguari i Zotit, lavdia dhe paqja e Zotit qofshin mbi të, ka thënë: “Ushqimi më i dashur është në të cilin shtrihen sa më snumë duar për të ngrënë.” [Taberani].

Uahshi bin Harb bin Uahshi, transmeton nga babai i tij, nga gjyshi i tij, Allahu qoftë i kënaqur me të, i cili ka thënë: “Disa njerëz thanë: “O i Dërguar i Zotit, ne hamë e nuk ngopemi?” Ai tha: “Hani të bashkuar apo të shpërndarë?” Ata thanë: “Të shpërndarë.” Ai tha: “Mblidhuni mbi ushqimin tuaj dhe përmendeni emrin e Zotit të Madhëruar, që të keni begati në të!”

Në hadith tregohet se nëse ndodh bashkimi gjatë ngrënies, me të do të vijë bekimi dhe do të përhapet tek të gjithë të pranishmit. Ky është një trajtim bujar profetik kur shokët e nderuar iu ankuan atij për urinë dhe mungesën e ushqimit.

• Shpëlarja e gojës pas ngrënies

Suvejd bin El Nu’man tregon: “Dolëm me të Dërguarin e Zotit, salallahu alejhi ue selem, në Hajber dhe kur ishim në El Sahbe, ai kërkoi të sillte secili ushqimin që kishte me vete, dhe nuk u soll gjë tjetër përveç bukës së bërë nga mjelli i grurit apo elbit duke e përzierë me vaj dhe mjalt, dhe ai bashkë me ne hëngrëm prej tij, pastaj u ngrit për t’u falur dhe shpëlau gojën (por nuk mori abdes), dhe kështu vepruam edhe ne.” [Buhariu]

Abdullah bin Abasi, Allahu qoftë i kënaqur me ata të dy, tregon se “I Dërguari i Zotit, lavdia dhe paqja e Zotit qofshin mbi të, piu qumësht, pastaj kërkoi t’i sillnin ujë, kështu që shpëlau gojën dhe tha: “Ky (qumështi) ka yndyrë.” Transmeton Buhariu dhe Muslimi.

Në këtë udhëzim profetik, ruhet shëndeti i dhëmbëve dhe mbrohen nga nekroza dhe prishja, sepse mbetjet e ushqimit në gojë dhe midis dhëmbëve mund të fermentohen dhe të dekompozohen, duke u kthyer brenda gojës në një fermë bakteriale të rrezikshme, ku mikrobet mund të lulëzojnë dhe të shumohen lehtësisht, duke çuar në gjendje të sëmurë që mund të kenë pasoja të tmerrshme. Kjo, siç do të shohim, është gjithashtu ligjshmëria e përdorimit të shkopit të Misvakut për pastrimin e dhëmbëve.

• Mosngrënia nga buka e bardhë e shoshitur (mjelli i bardhë)

Ebu Hazimi ka thënë: E pyeta Sehl bin Sadin, Zoti qoftë i kënaqur me të: “A ka ngrënë i Dërguari i Zotit mjell të shoshitur (të bardhë)?” Ai tha: “I Dërguari i Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, nuk e pa kurrë mjellin e bardhë që nga koha kur Zoti e dërgoi derisa e mori.” I thashë: “A keni pasur sita në kohën e të Dërguarit të Allahut, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të?” Ai tha: “I Dërguari i Zotit, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, nuk ka parë një sitë që nga koha kur Zoti e dërgoi derisa e mori.” I thashë: “Si e hanit elbin e pashuar?” Tha: “E bluanim dhe e hidhnim në erë, që të fluturonte prej tij çfarë të fluturonte, dhe atë që mbeste e gatuanim dhe e hanim.” Transmeton Buhariu.

Enes bin Maliku, Allahu qoftë i kënaqur me të, ka thënë: “Profeti, alejhi selam, nuk ka ngrënë kurrë mbi tryezë apo në enë të zbukuruar, as nuk ka ngrënë bukë të shoshitur (nga mjelli i bardhë) derisa ndërroi jetë.” Transmeton Buhariu.

Ummu Ejmen, Allahu qoftë i kënaqur me të, shoshiti miellin dhe me të bëri një bukë për Pejgamberin, paqja dhe mëshira e Allahut qofshin mbi të, por ai tha: “Çfarë është kjo?” Ajo tha: Ushqimi që bënim ne në vendin tonë, dhe desha të bëja një copë për ty.” Ai i tha: “Ktheji krundet (himet) përsëri te mjelli, pastaj gatuaje dhe ma sill!” [Sahih Ibën Maxheh].

I Dërguari i Zotit, lavdërimi dhe paqja e Zotit qofshin mbi të, refuzoi bukën e bardhë me miell të situr dhe dëshironte atë të zezë të bërë nga mielli i plotë dhe i pashoshitur. Kjo ndodhi 14 shekuj më parë, ndërsa mjekësia moderne sot e ka njohur rëndësinë e krundeve dhe dobinë e shtimit të tij në bukë për parandalimin e shfaqjes së kancerit të zorrës së trashë, i cili është i shumtë. Ndodh në shoqëritë e qytetëruara që hanë bukë të bardhë dhe sot qeset me krunde shiten për t’u ngrënë me ushqimin për të parandaluar kapsllëkun kronik dhe kancerin e zorrës së trashë.

Buka e zezë është bërë gjithashtu e dëshirueshme për ata që kujdesen për shëndetin, përveç faktit se kufizimi i njerëzve në ngrënien e bukës së bardhë mund të çojë në mungesë të zinkut në trup, gjë që çon në plakje të parakohshme.

• Ndalimi i ngrënies së ushqimit të nxehtë

Ebu Hurejra, Zoti qoftë i kënaqur me të, thotë: “I Dërguari i Allahut, alejhi selam, nuk ka ngrënë ushqim të nxehtë dhe thoshte se nuk është i bekuar dhe se Zoti nuk na ushqen me zjarr.” Transmetohet nga el Bejhakiu me një zinxhir autentik transmetuesish.

Suhejbi, Allahu qoftë i kënaqur me të, thotë: “I Dërguari i Zotit, paqja dhe bekimet e Zotit qofshin mbi të, e ndaloi ngrënien e ushqimit të nxehtë derisa të ftohet.” [Bejhakiu].

Për sa i përket pikëpamjes mjekësore, ushqimet dhe pijet shumë të nxehta shpesh mund të çojnë në djegie që shfaqen shpesh në kupolën e qiellzës ose në zonën e gojës. Tekstet e mjekësisë ia atribuojnë incidencës së lartë të kancereve në pjesën e sipërme të sistemit të tretjes, veçanërisht kancerit të ezofagut, zakonit të pirjes së pijeve shumë të nxehta, veçanërisht çajit.

• Mosfjetja menjëherë pas ngrënies

Aisheja, Zoti qoftë i kënaqur me të, tregon se i Dërguari i Zotit, lavdia dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, ka thënë: “Treteni ushqimin tuaj me përmendjen e Zotit dhe namazin dhe mos flini mbi të (me barkun plot), përndryshe zemrat tuaja do të ngurtësohet.” [Taberani, Dujlemi].

Ali bin Ebi Talib, Zoti qoftë i kënaqur me të, tregon se i Dërguari i Zotit, paqja dhe mëshira e Zotit qofshin mbi të, ka thënë: “Ngrënia dhe fjetja me barkun plot është ngurtësim në zemrat e njerëzve.” [Ibën Mardavejh, Dujlemi].

Librat e mjekësisë parandaluese përmendin se gjumi kërkon ngadalësim në të gjitha veprimet jetësore në trup dhe tretjen në tërësi. Gjumi pas ushqimit shqetëson tretjen dhe çon në dispepsi dhe një bollëk gazrash. Gjithashtu vihet re se në shumicën e rasteve, angina pectoris vjen pas fjetjes pas një vakti të rëndë. Mes fundit të ushqimit dhe gjumit të gjatë duhet të lihet një periudhë prej se paku 2 orësh, në mënyrë që stomaku ta ketë mbaruar pothuajse tretjen e tij.

• Mbulimi i tenxheres dhe lidhja e enës prej lëkurë të ujit

Ebu Humejd El Saadi, Allahu qoftë i kënaqur me të, ka thënë: “I solla Profetit, alejhi selam, një gotë qumësht nga fshati Nakij, por që nuk ishte e mbuluar, dhe ai tha: “A nuk duhet ta kishe mbuluar gotën, qoftë edhe me një shkop?” Ebu Humejdi thotë: “U urdhëruam gjithashtu që enëve prej lëkurë në të cilat ruanim ujin e pijshëm, t’i lidhnim grykat gjatë natës dhe po ashtu të mbyllnim dyert e shtëpisë.” E transmeton Muslimi.

Xhabiri, Zoti qoftë i kënaqur me të, tregon se i Dërguari i Zotit, paqja dhe bekimet e Zotit qofshin mbi të, ka thënë: “Mbuloni enët e ushqimit dhe lidhni lëkurët e ujit, sepse në vit ka një natë kur zbret një epidemi, e cila nuk kalon një enë që nuk është e mbuluar ose një lëkurë uji që nuk është e lidhur, veçse zbret në të një pjesë e asaj epidemie!” Transmetohet nga Buhariu dhe Muslimi.

Mbulimi i enëve të ushqimit dhe të ujit për t’i mbrojtur ato nga pluhuri dhe mizat dhe për të parandaluar ndotjen bakteriale dhe përhapjen e sëmundjeve ngjitëse është një nga rregullat më të rëndësishme të mjekësisë moderne parandaluese dhe është vërtet e mrekullueshme që Profeti Muhamed, paqja qoftë mbi të, urdhëroi këtë udhëzim të madh shëndetësor dhe informoi për mundësinë e transmetimit të epidemisë në këtë mënyrë para se të zbuloheshin mikrobet dhe patogjenët, më shumë se 14 shekuj më parë.

• Shtruarja e darkës para namazit të darkës

Enes bin Maliku, Allahu qoftë i kënaqur me të, tregon se i Dërguari i Zotit, salallahu alejhi ue selem, që ka thënë: “Nëse shtrohet darka dhe thirret ikameti për namazin e darkës, atëherë hani darkën së pari.” Transmeton Buhariu.

Ky hadith është një bazë e madhe juridike, urtësia e të cilit është se adhuruesi me barkun bosh largohet nga përulësia, kështu që e kryen namazin me nxitim, dhe nuk e arrin qëllimin e namazit. Profeti, paqja qoftë mbi të, i këshillon muslimanët, sidomos në muajin e agjërimit të Ramazanit, që fillimisht të fillojnë me ushqimin dhe më pas të falen, që të kenë përulësi në lutjet e tyre.

Sa i përket përfitimit mjekësor për këtë urdhër profetik, meqë me shtrimin e ushqimit shfaqen aromat e tij, lëngjet e tretjes fillojnë të sekretohen, duke përfshirë edhe pështymën, ashtu si lëngjet e stomakut rrjedhin duke pritur që ushqimi të arrijë tek ai dhe përmban acidet dhe majanë në të. Nëse ushqimi vonohet, ky lëng i rrjedhshëm mund të prekë muret në stomak ose në duoden, dhe aty të shfaqen ulçera dhe pas kësaj dikush mund të pësojë një sekretim të dobët të lëngjeve gastrike, nëse konstatohet se sinjalizimet vijnë gabimisht dhe pastaj të vuajë nga dispepsia.

• Çfarë thotë muslimani kur mbaron së ngrëni

Ebu Umame, Allahu qoftë i kënaqur me të, tregon se i Dërguari i Zotit, salallahu alejhi ue selem, kur ngrinte sofrën e tij, thoshte: “Falënderimi i takon Zotit, shumë lavdërim! Ushqimi i tij është i mirë e i bekuar! Nuk mjaftohemi vetëm me këtë mirësi të Zotit (por presim të tjera prej Tij), as nuk është ushqimi i fundit, as nuk bëjmë pa të.” Transmeton Buhariu.

Ebu Umame transmeton gjithashtu se kur i Dërguari i Zotit, paqja e Allahut qofshtë mbi të, mbaronte së ngrëni, thoshte: “Falënderimi i qoftë Zotit që na ushqeu, na dha të pimë dhe na bëri muslimanë!” [Tirmidhiu].

Enes bin Malik, Allahu qoftë i kënaqur me të, tregon se i Dërguari i Zotit, lavdërimi dhe paqja e Zotit qofshin mbi të, ka thënë: “Kush ha ushqim dhe thotë: ‘Falënderimi i takon Zotit që më ushqeu me këtë dhe ma siguroi atë pa fuqinë apo forcën time’, mëkatet e tij të kaluara do të falen.” [Tirmidhiu].